Yapıların uzun yıllar boyunca değerini koruması, ancak yapı iyi tasarlanmış, iç ve dış etkenlerden doğru biçimde korunması, yalıtım ile sağlanabilir.

Yalıtım sistemlerinin esas amacı; yapı bileşenleri ve binaların taşıyıcı sistemini yangın, gürültü, su, iklim koşuları (yaz-kış, gece-gündüz), kar, yağmur gibi yağışlar ve benzeri iç ve dış etkenlerden koruyarak, kullanım amacına uygun sağlık ve konfor şartlarının yapı içerisinde sağlamaktadır.

Bina içerisinde konforlu yaşam koşullarının oluşturulması, insan sağlığı için ne kadar önemli ise, yapının dış etkenlere karşı korunması da, içerisinde yaşadığımız, sağlam ve uzun ömürlü olması beklediğimiz yapılar için aynı öneme sahiptir.

Tesisat yalıtımı içinden akışkan geçen borular, vanalar, havalandırma amaçlı kullanılan borular, radyatörler, kazan daireleri, hidrofor, soğutma üniteleri, kombi-boyler vb. cihazlarda ısı, ses, yangın yalıtımı yapılmasıdır.

● Tesisatta Isı Yalıtımı Nedir?

Boruların ve havalandırma kanallarının içinde taşınan akışkanın ve havanın dış ortam koşul ve sıcaklıklarından etkilenmeden ısı kazanımını yada ısı kaybını engelleyebilmek ve sistemin sağlıklı olarak çalışmasını sürdürmesini sağlamak adına yapılan işleme tesisatta ısı yalıtımı denir.

Tesisatta ısı yalıtımı ile; binanın daha az enerji kullanarak ısıtma veya soğutma dolayısıyla çevre kirliliğinin azaltılması, cihazların daha verimli çalışması sağlanır.

● Tesisatta Ses Yalıtımı Nedir?

Cihazların çalışması sırasında çıkardığı ses, titreşim ve ısıl genleşmeler, borulardan geçen akışkan hızı, kanallardan geçen havanın kanal yüzeyine çarpmasıyla oluşan ses tesisatta gürültünün temel sebeplerindendir. Bu tip ses ve titreşimlerin en aza indirilmesi için alınan tedbirlere tesisatta ses yalıtımı denir.

● Tesisatta Yangın Yalıtımı Nedir?

Tesisat yalıtımında yangın güvenliği açısından en önemli noktalar tesisatın yangın etkilerinden korunması ve yangın esnasında alev ve duman yayılmasının durdurulmasıdır. Yaşam alanlarımızda risk oluşturan ekipmanlar tesisat boruları, havalandırma kanalları, elektrik kablolarının, şaftların yangının ilerlemesinde en riskli noktalar olduğu bilinmektedir. Bu noktalarda yangının ilerlemesini engellemek için alınan tüm tedbirlere tesisatta yangın yalıtımı denir.

Yönetmeliklere uygun yapılacak tesisat yalıtımı:

● Isıtma ve soğutma amacıyla yapılan harcamalardan tasarruf ettirir, kışın daha iyi ısınmaya, yazın ise serin kalmaya, imkân sağlar.

● Tesisat yalıtımı yoğuşmayı engellediğinden tesisatın korozyona (paslanmaya) karşı uzun ömürlü olmasını sağlar.

● Yakıt tüketimini ve dolayısıyla atık gaz salımlarını azaltarak çevre kirliliği ve küresel ısınmanın önlenmesine katkıda bulunur.

● Sağlayacağı verimlilikle, ülkemizin enerjide dışa bağımlılığını azaltır.

● İçerisinde içerisinde yüksek sıcaklıklarda akışkan taşınan tesisatlarda yalıtım uygulamaları ile, hattın çevresinde bulunan diğer teçhizat yada ekipmanın ve bu tesisat hatlarında görevli personelin sıcaklık etkisinden korunması sağlanır.

● Tesisattan kaynaklı seslerin azaltılması, insanların daha gürültüsüz bir ortamda yaşamasını sağlar.

● Titreşim kaynaklı seslerin yalıtılması sayesinde binanın taşıyıcı sisteminin zarar görmesi engellenir, binanın ömrü uzatılır.

● Yangın yalıtımı tesisat kanalları ile katlar ve bölümler arası duman ve alev geçişini geciktirir. Yangın esnasında insan ve diğer canlıların tahliyesi için zaman kazandırır.

Tesisat yalıtımı;

● Tüm dikey ve yatay tesisat borularında, ısıtma ve soğutma yapılan havalandırma kanallarında, vanalarda, tesisat elemanlarında (dirsek, vana vb.) ısı kaybını engellemeye yönelik ısı yalıtımı yapılır.

● Soğutma ünitelerinde, split klima ve klima santrallerinde ısı kazanımını ve yoğuşmayı engellemeye yönelik ısı yalıtımı yapılır.

● Havalandırma kanallarının içinde özellikle menfez çıkışlarından gelen sesin azaltılması için ses yalıtımı yapılır.

● Boru, hidrofor, brülör ve kazanlarda oluşan gürültü ve titreşimi engellemeye yönelik ses yalıtımı yapılır. Titreşim yayan cihazların zeminle temas ettiği noktalarda uygulanır.

● Genellikle yangın kaçış koridorlarını besleyen havalandırma kanallarında ve yatay – dikey geçişlerin olduğu şaftlarda (elektrik kabloları, borular, kanallar) yangını önleme amaçlı olarak uygundur.

● Kazan dairelerinde iş güvenliği ve yangın riski açısından yüzey sıcaklığı yüksek olan ekipmanların (vana,kazan,flanş) dış yüzeylerinde yangın yalıtımı amaçlı uygundur.

● Bacalar, ısı kaybı ve yoğuşmaya karşı yalıtılır.

Taşınmaz satın alırken veya kiralarken, cevap bulmanız gereken soruları şöyle sıralayabiliriz:

● Tesisat borularında, vanalarında yalıtım var mı?

Sistem devredeyken boru ve vana yüzey sıcaklıkları elle dokunulduğunda rahatsız edici sıcaklıkta ise ısı yalıtımı yapılmadığını gösterir.

● Tesisatın soğutma hatlarında ısı yalıtımı yapılmış mı?

Hatlarda göreceğiniz siyah lekeler, yoğuşma, su damlacıkları ve küf ısı yalıtımı yapılmadığını yada yanlış yalıtım kalınlığının seçildiğini gösterir.

● Havalandırma kanallarında ses yalıtımı yapılmış mı?

Sistem devredeyken rahatsız edici sesin oluşması ses yalıtımı olmadığı yada yanlış kanal tasarımı yapıldığını gösterir.

● Pis su borularında ses yalıtımı yapılmış mı?

Üst katta bulunan tuvalet, banyo gibi hacimlerde kullanım suyu ile oluşan gürültü alt katta duyuluyorsa ses yalıtımının olmadığını gösterir.

● Binanın ısıtma, soğutma, havalandırma sistemlerinin geçmiş yıllardaki performansları konusunda bilgi edindiniz mi?

● Isıtma/Soğutma/Havalandırma sistemlerinde kullanılan boru ve kanallar ile vana gibi tesisat elemanları yalıtılmış mı?

Mevcut binanıza yalıtım yaptırırken cevap bulmanız gereken soruları şöyle sıralayabiliriz:

● Kullanılacak ısı yalıtım malzemesinin etiketin CE işareti yer alıyor mu?

CE işareti ürünlerin mevzuatlarda tanımlanan asgari şartları gösterir. Bu bağlamda ısı yalıtım malzemelerinin CE işareti ile sunulması yasal bir zorunluluktur. CE işareti taşıyan ürünlerin kullanılıp kullanılmayacağını sorunuz. CE işareti ürünün ambalajında yer alan etikette bulunur. CE işareti taşımayan ürünleri almayınız.

● Kullanılan ısı yalıtım malzemelerinin yalıtım değerlerini kontrol ettiniz mi?

Yalıtım yaptırmadan önce size önerilen ısı yalıtım malzemelerinin yalıtım değerleri; size önerilen uygulama kalınlığında elde edeceğiniz tasarrufun miktarını belirler. Malzemenin yalıtım değerini sorunuz. Malzemelerin yalıtım değerleri ürünün ambalajında yer alan etikette bulunur. Bu etikette yer alan R sembolü ile gösterilen ısıl direnç değerini kontrol edin. Isıl direnci (R değeri) yüksek olan malzemeler daha fazla tasarruf sağlarlar. Malzeme seçerken mutlaka ısıl direnç değerini sorun ve R değeri daha büyük olan çözümleri tercih edin.

Tesisat yalıtımı genel olarak yalıtımlı boru veya havalandırma kanalları kullanılarak, tesisat üzerine sonradan malzemelerin kaplanması ile yapılır. Tesisatta ısı geçişine karşı yüksek direnç gösteren cam yünü, taş yünü, kauçuk köpüğü, polietilen, vana ceketi gibi malzemeler uygulanır. Uygulama yapılırken ısı köprüsü oluşturmayacak ve süreklilik sağlanacak şekilde yalıtım yapılması esastır.

05.12.2008 tarih ve 27075 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği’nin 11. maddesi uyarınca; binaların ısıtma, soğutma, havalandırma ve klima gibi enerji kullanımını etkileyen tesisatlarında kullanılan borular, kollektörler ve bağlantı malzemeleri, vanalar, havalandırma ve iklimlendirme kanalları, sıhhi sıcak su üreticileri ve depolama üniteleri, yakıt depoları ve diğer mekanik tesisat ekipmanları, ısı köprüsüne yol açmayacak şekilde ve yüzey sıcaklığı ile iç ortam sıcaklığı arasında 5°C’den fazla fark ve yüzeyde yoğuşma olmayacak şekilde yalıtılması gereklidir.

Aynı yönetmelikte ayrıca şartlandırılan mekânların içerisinde yer alan kanalların, ısıl direnci 0,6 m2K/W’dan küçük olmayacak şekilde, diğer mekanlarda yer alan ve yalıtılması gereken kanalların ısıl direnci 1,2 m2K/W’dan küçük olmayacak şekilde yalıtılması ön görülmektedir.

Yönetmelikte ayrıca; boruların ve klima kanallarının askıya alınmaları ile kalıcı veya sabit mesnetle desteklemelerinde ısı kayıplarının ve ısı köprülerinin oluşmasına izin verilmemesi gerektiği ifade edilmektedir.

9 Eylül 2009 tarih ve 27344 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin 26’ncı maddesi uyarınca su, elektrik, ısıtma ve havalandırma tesisatı ile benzeri tesisatların döşemeden geçmesi halinde, tesisat çevresi, açıklık kalmayacak şekilde en az döşeme yangın dayanım süresi kadar, yangın ve duman geçişine karşı yalıtılması gereklidir.

Ülkemiz, belirli enerji kaynakları açısından önemli bir potansiyele sahip olmakla birlikte, enerji üretimi açısından yeterli seviyede değildir. Türkiye, bugün ihtiyacı olan enerjinin yaklaşık %75’ini ithal etmektedir. Hesaplamalar, tüm konutların standart ve yönetmeliklere uygun olarak yalıtılması durumunda, ülkemizin yılda yaklaşık 10 milyar TL tasarruf yapılabileceğini göstermiştir.

Bu çerçevede, enerjide dışa bağımlılığımızın azalması, üretim ve uygulama ile birlikte artacak vergi gelirleri önemli faydalar arsındadır.

Binaların daha az yakıtla ısıtılmasını ve soğutulmasını sağlayacağından, atmosfere yayılan karbondioksit (CO₂), kükürtdioksit (SO₂) gibi sera gazları azalır. Böylece atmosferde oluşan sera etkisi, küresel ısınma ve iklim değişikliği ile mücadeleye katkıda bulunulur.

Tesisatlardaki gürültü problemi çözülmüş binalarda yaşayan insanların konfor seviyesi yükselerek daha huzurlu yaşaması sağlanır.

Tesisatlardaki yangın güvenliği tedbirleri alınmış binalarda yaşayan insanların can ve mal kaybı azaltılır.

Tesisat yalıtım malzemeleri, ısı kayıp ve kazançlarının azaltılmasında kullanılan hafif ve ısı geçişine karşı yüksek direnç gösteren özel malzemelerdir. Ülkemizde yaygın olarak hava kanalları, borular, vanalar gibi tesisat elemanlarında; camyünü, taşyünü, polietilen köpüğü, elastomerik kauçuk köpüğü ve poliüretan köpüğü gibi ısı yalıtım malzemeleri kullanılır.

● Tesisatlarda ısı yalıtımı yaptırmak gereklimidir?

Tesisatta ısı yalıtımı; enerji tasarrufu sağlanması, yoğuşma, korozyonun (paslanma) önlenmesine bağlı olarak tesisat ömrünün uzaması açısından gereklidir.

● Tesisat yalıtımını kendi başıma yada tanıdık ustalar vasıtasıyla uygulayabilirmiyim?

Binanın mutlaka uzmanlarca incelenmeli ve sorununuzun çözümüne yönelik olarak yapılacak tesisat yalıtım uygulamaları, konusunda bilgi birikimi olan yalıtım firmalarınca yapılmalıdır.

● Tesisat yalıtımı yapılmadan önce doğru yalıtım malzemesi ve doğru yalıtım kalınlığı seçimi nasıl yapılmalıdır?

Yalıtım kalınlığı Binalarda Enerji Performans Yönetmeliği’ne göre belirlenmelidir. Doğru yalıtım malzemesi ve kalınlık seçimi konusunda uzman kişi ve kurumlara danışılarak bilimsel metotlara uygun olarak yapılmalıdır.